ODPOWIEDŹ PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI PRACY

Z 28 STYCZNIA 2009 R. NA PYTANIE "RZ" W SPRAWIE DOBY PRACOWNICZEJ I DOBOWEGO ODPOCZYNKU PRACOWNIKÓW ZATRUDNIONYCH W SYSTEMIE PRACY ZMIANOWEJ

Odpowiadając na pismo z dnia 19 grudnia 2008 r. przekazane drogą internetową Departament Prawny Głównego Inspektoratu Pracy uprzejmie informuje, iż zgodnie z art. 132 § 1 kodeksu pracy pracownikowi przysługuje w każdej dobie prawo do co najmniej 11- godzinnego nieprzerwanego odpoczynku.

Przepis ten nie dotyczy:

· pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy,

· przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii. Pracownikowi przysługuje wtedy równoważny okres odpoczynku w przyjętym okresie rozliczeniowym.

Z pytania czytelnika wynika, że pracownik odpoczywa ustawowe 11 godzin, pomiędzy 21.00 a 9.00 dnia następnego. Jednak oprócz obowiązku zachowania w każdej dobie tego 11-godzinnego nieprzerwanego odpoczynku, pracodawca ma obowiązek sporządzać harmonogram czasu pracy. Ma tego dokonywać tak, aby pojedyncze zmiany robocze przypadały zawsze w jednej dobie "pracowniczej". Przez dobę należy rozumieć 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której podwładny rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Tak rozumiana doba "pracownicza" kończy się z upływem 24 godzin liczonych od jej rozpoczęcia, zgodnie z obowiązującym pracownika rozkładem czasu pracy. Godziny wyznaczające dobę rozliczeniową mogą przypadać zatem na godziny różnych dni kalendarzowych. Czas pracy, który mija granicę astronomiczną (24.00) i wchodzi w następną dobę astronomiczną, zalicza się do doby rozliczeniowej, w której pracownik rozpoczął pracę na swojej zmianie.

W sytuacji przedstawionej w pytaniu, praca odbywała się pomiędzy 13.00 i 21.00 - doba pracownicza rozpoczęła się o 13.00 i zakończyła po 24 godzinach, tj. o godzinie 13.00 dnia następnego. Jeżeli w dniu następnym pracownik rozpoczął pracę o 9.00, to godziny, które przepracuje w swojej dobie pracowniczej, tj. do 13.00, będą miały charakter godzin nadliczbowych z tytułu przekroczenia dobowej normy czasu pracy. Będą to cztery godziny nadliczbowe, za które zatrudniony zachowa prawo do wynagrodzenia z 50 proc. dodatkiem za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w dni powszednie.